کتاب تجدد آمرانه اثر تورج اتابکی

چکیده بیش از 200 سال است که الگوی مدرنیت اروپایی در جامعه‌های غیراروپایی همچون ترکیه و ایران تنها الگوی پذیرش مدرن‌سازی تلقی شده است. هرچند از آغاز قرن 20 به بعد، ژاپن نمونه الهام‌بخشی بوده است از اینکه یک کشور غیر غربی چگونه می‌تواند «به‌پای غرب برسد‌» و حتی از آن پیشی بگیرد، تأثیر آن به‌عنوان یک الگو به‌راستی محدود مانده است. عصر مدرنیت در اروپا سرآغاز دوره نوینی بود که در آن فرد واحد اساسی ساختارهای جامعه مدرن محسوب می‌شد، به‌جای گروه یا جماعت که واحد اساسی جامعه دهقانی بود. طبیعی است که فردگرایی که دربردارنده آزادی و خودمختاری فرد بود مرزبندی تازه‌ای به وجود آورد که شامل ارتباط تازه فرد و حکومت بود. بر اساس این ارتباط تازه، فرد در جامعه مدرن، دست‌کم بنا بر قاعده، دیگر رعیت یا عامل شاه یا کشیش، سلطان یا شیخ خاصی بااقتدار الهی یا آمرانه نبود، بلکه فرد بر مبنای قواعد عقلانی و غیرشخصی‌ای عمل می‌کرد که به‌صورت قوانین عرضه می‌شد. اعطای حقوق سیاسی و قضایی جدید، ازجمله حق نمایندگی، درواقع نتیجه این ارتباط تازه بود. پیدایش طبقه متوسط بازرگان و صنعتگر شهری پیوند جدایی‌ناپذیری با این فردگرایی داشت. کتاب «تجدد آمرانه» شامل مقالاتی درباره جامعه و دولت در دوره رضاشاه، خلافت، روحانیت و جمهوریت در ترکیه و ایران، ایران نو و زوال سیاست‌های حزبی در دوره رضاشاه و چند مقاله دیگر است. این کتاب برای اولین بار مسئله برخورد سنت و مدرنیته را از زاویه‌ای جدید می‌کاود و به ریشه‌های تجدد آمرانه یا مدرنیت از بالا می‌پردازد. این اثر نوشته تورج اتابکی و ترجمه مهدی حقیقت خواه است که از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است.